Aburahamu amaze gupfa abamukomokaho bitwaga Abisiraheli. Nyuma y’imyaka 500 babaye ubwoko bunini. Ariko kandi babaye imbata z’abanyamisiri.
Kuva mu Egiputa
Umuyobozi wa Isiraheli ni Mose. Imana yari yabwiye Mose kujya kwa Farawo wo muri Egiputa asaba ko yabohora Abisiraheli mu bucakara. Ibi byatangije urugamba hagati ya Farawo na Mose rwavuyemo ibitero by’ibyorezo icyenda kuri Farawo n’Abanyamisiri. Nubwo byari bimeze bityo, Farawo ntiyari yemeye kureka Abisiraheli, rero Imana yarigiye kuzana icyorezo cya 10 cyica. Inkuru yuzuye y’icyorezo cya 10 muri Bibiliya ihujwe hano.
Icyorezo cya 10 cyari uko buri muhungu w’imfura wavutse mu gihugu yicwa n’urupfu ruvuye ku mumarayika w’urupfu w’Imana muri iryo joro – usibye abagumye mu mazu yari yaratambweho umwana w’intama n’amaraso yawo ashushanyije kumuryango w’urwo rugo. Iyo Farawo yumvira, umuhungu we w’imfura akaba n’umuragwa ku ntebe y’ubwami ntiyari gupfa. Inzu yose yo muri Egiputa itatanze umwana w’intama kandi igasiga amaraso yayo ku muryango watakaje umuhungu wavutse bwa mbere. Igihugu cya Egiputa rero cyahuye n’impanuka y’igihugu.
Mu mazu ya Isiraheli (na Misiri) aho umwana w’intama yari yaratambwe kandi amaraso yayo ashushanyije ku muryango amasezerano yari uko abantu bose bazagira umutekano. Umumarayika w’urupfu yari kunyura kuri iyo nzu. Uyu munsi rero wiswe Pasika.
Pasika – Ikimenyetso kuri nde?
Abantu batekereza ko amaraso ku muryango yari ay’umumarayika w’urupfu gusa. Ariko menya icyo Bibiliya ivuga
Uwiteka abwira Mose ati … ”… Ndi Uwiteka. Amaraso [y’intama ya Pasika] azakubera ikimenyetso ku mazu murimo; kandi nimbona amaraso, nzagutambutsa.
Kuva 12:13
Nubwo Uwiteka yashakaga amaraso ku miryango, kandi ngo iyo Yabonago ayo maraso urupfu rwarabarengana, amaraso ntabwo yari ikimenyetso kuri We. Ivuga ko amaraso yari ‘ikimenyetso kuri wowe’ – abantu, harimo wowe nanjye.
Arikose ni ikimenyetso gute? Nyuma y’ibi bibaye Uwiteka yabategetse:
Kwizihiza uyumunsi nk’itegeko rizahoraho kubisekuruza bizaza. Nimwinjira mu gihugu … muzajye muzirikana kandi mukore uyu muhango. Ni igitambo cya Pasika cy’Uhoraho
Kuva 12:27
Kalendari ya Pasika idasanzwe
Mu byukuri tubona mu gutangira iyi nkuru ko iki cyorezo cya 10 cyatangiye kalendari ya kera ya Isiraheli (Abayahudi).
Uwiteka abwira Mose na Aroni muri Egiputa ati: “Uku kwezi ni ukwanyu ukwezi kwa mbere, ukwezi kwa mbere k’umwaka wanyu…
Kuva 12: 1 – 2
Guhera muri iki gihe, Abisiraheli batangiye ikirangaminsi cyizihiza Pasika umunsi umwe buri mwaka. Mu myaka 3500, Abayahudi bizihiza Pasika buri mwaka kugirango bibuke uburyo abakurambere babo bakijijwe urupfu. Kubera ko umwaka wa kalendari y’Abayahudi utandukanye gato na kalendari y’iburengerazuba, umunsi wa Pasika ujya buri mwaka kuri kalendari y’iburengerazuba.
Yesu na Pasika
Figure 1 Uku ni ukuntu mu gihe cy’ubu abayahudi bitegura kwizihiza Pasika yibuka Pasika ya mbere mu myaka 3500 ishize.
Niba dukurikirana ibirori bya Pasika mu mateka tuzamenya ikintu kidasanzwe. Menya igihe ifatwa n’urubanza rwa Yesu byabereye:
“Hanyuma Abayahudi bayoboye Yesu … mu ngoro ya guverineri w’Abaroma [Pilato] … kugira ngo birinde kwanduza imihango, Abayahudi ntibinjiye mu ngoro; bashakaga kurya Pasika neza ”… [Pilato] ati [ku bayobozi b’Abayahudi]“…Ariko ni umuco wanyu kuri njye kurekura imfungwa imwe mu gihe cya Pasika. Murashaka ko ndekura ‘umwami w’Abayahudi’? ” Basubiza basakuza, “Ntabwo ari we …”
Yohana 18:28, 39-40
Yesu yarafashwe yicwa kuri Pasika ya kalendari y’Abayahudi – uwo munsi, Abayahudi bose bari gutamba umwana w‘intama kugira ngo bibuke abana b’intama mu 1500 mbere ya Yesu batumye Urupfu rubatambuka. Wibuke Igitambo cya Aburahamu, rimwe mu mazina ya Yesu ryari:
Bukeye Yohana (ni ukuvuga. Yohana Umubatiza) yabonye Yesu amusanga ati: “Reba, Umwana w’intama w’Imana, ukuraho icyaha cy’isi.
Yohana 1: 29
Yesu, ‘Umwana w’intama w’Imana’, yatambwe ku munsi umwe Abayahudi bose bazima noneho batangaga umwana w’intama bibuka Pasika ya mbere yatangiye kalendari yabo. Niyo mpamvu Pasika y’Abayahudi ibaho icyarimwe na Pasika. Pasika nukwibuka urupfu rwa Yesu kandi kuva ibyo byarabaye kuri Pasika, Pasika bizihizaga na Pasika yokwibuka urupfu rwa Yesu bibaho hafi mugihe kimwe. (Kubera ko kalendari yuburengerazuba itandukanye ntabwo ari kumunsi umwe, ariko mubisanzwe ni mu cyumweru kimwe).
Ibimenyetso, Ibimenyetso, Ahantu hose ni Ibimenyetso
Subiza amaso inyuma kuri Pasika ya mbere mubihe bya Mose ‘aho amaraso yari’ ikimenyetso ‘, cyitari icy’Imana gusa, ahubwo no kuri twe. Tekereza icyo ibimenyetso bikora usuzuma ibi bimenyetso.
Iyo tubonye ikimenyetso ‘igihanga n’amagufa akora umusaraba’ bituma dutekereza urupfu n’akaga. Ikimenyetso cya ‘Golden Arches’ gituma dutekereza kuri McDonalds. ‘√’ kuri bandana ya Nadal ni ikimenyetso cya Nike. Nike iba ishaka ko tuyitekereza iyo tuyibonye kuri Nadal. Ibimenyetso bikozwe kugirango biyobore ibitekerezo byacu ntabwo ari ikimenyetso ubwacyo ahubwo ni ikintu cyerekana.
Imana yari yarabwiye Mose ko amaraso ya mbere ya Pasika yari ikimenyetso. None Imana yerekanaga iki kimenyetso? Hamwe nigihe kidasanzwe cyintama zitangwa kumunsi umwe na Yesu, ‘Umwana w’intama w’Imana’, nikimenyetso cyerekana igitambo kizaza cya Yesu.
Birakora mu bitekerezo byacu nkuko nabigaragaje mu bishushanyo hano kuri njye.
Ikimenyetso ni ukutwereka gutekereza ku gitambo cya Yesu. Kuri Pasika ya mbere intama zatambwe n’amaraso byashushanyaga ko urupfu ruzarenga abantu . Iki kimenyetso cyerekana Yesu ni ukutubwira ko ‘Umwana w’intama w’Imana’ nawe yatambwe kandi amaraso ye yamenetse kugirango urupfu ruturenge.
Hamwe n’igitambo cya Aburahamu aho impfizi y’intama yapfiriye kugirango Isaka abeho ari umusozi wa Moriya – ahantu hamwe Yesu yatambwiwe nyuma y’imyaka 2000. Ibyo byatanzwe kugirango dushobore ‘kubona’ ibisobanuro by’igitambo cye twerekana aho biherereye. Pasika nayo yerekana igitambo cya Yesu, ariko ukoresheje ikimenyetso gitandukanye – ushingiye umunsi wa kalendari – kalendari yatangiranye na Pasika ya mbere. Muburyo bubiri butandukanye inkuru zingenzi mu Isezerano rya Kera zerekana mu buryo butaziguye urupfu rwa Yesu ukoresheje intama zatambwe. Sinshobora gutekereza undi muntu uwo ariwe wese mu mateka urupfu rwe (cyangwa ibyagezweho mu buzima) rwatangajwe murubwo buryo bubiri butangaje. Wowe wamubona?
Ibi bintu byombi (igitambo cya Abraham na Pasika) bigomba kutwereka ko ari byiza gutekereza ko Yesu ari ishingiro rya gahunda y’Imana.
Ariko kuki Imana yashyize aya masezerano mu mateka ya kera kugirango ihanure ku kubambwa kwa Yesu? Kuki ibyo ari ngombwa cyane? Niki kijyanye n’isi isaba ibimenyetso by’amaraso nkibi? Ese ni ngombwa kuri twe uyu munsi? Kugira ngo dusubize ibyo bibazo dukeneye gutangira mu ntangiriro ya Bibiliya kugirango twumve ibyabaye mu ntangiriro.