Umunsi wa pentekote uba buri gihe ku cyumweru. Hizihizwa umunsi udasanzwe, ariko ntabwo aribyo byabaye uwo munsi gusa ahubwo ni igihe n’impamvu byabaye byerekana ukuboko kw’Imana, n’impano ikomeye kuri wowe.
Ibyabaye kuri Pentekote
Niba warumvise ‘Pentekote’, birashoboka ko wamenye ko ari umunsi Umwuka Wera yaje kuba mu bayoboke ba Yesu. Uyu niwo munsi Itorero, “ abatoranijwe” b’Imana, ryavutse. Ibyabaye byanditswe mu Byakozwenintumwa igice cya 2 cya Bibiliya. Kuri uwo munsi, Umwuka w’Imana yamanutse ku bayoboke 120 ba mbere ba Yesu batangira kuvuga cyane mu ndimi zo hirya no hino ku isi. Byateje imvururu ku buryo ibihumbi n’ibihumbi bari i Yeruzalemu icyo gihe basohotse kureba ibyabaga. Imbere y’imbaga yari ikoraniye aho, Petero yavuze ubutumwa bwa mbere bw’ivanjiri maze ‘ibihumbi bitatu byiyongera ku mubare wabo uwo munsi ’ ( Ibyakozwenintumwa 2:41). Umubare w’abayoboke b’ivanjiri wagiye wiyongera kuva kuri icyo cyumweru cya Pentekote.
Uwo munsi wabaye nyuma y’iminsi 50 y’izuka rya Yesu. Muri iyi minsi 50 ni bwo abigishwa ba Yesu bemeye ko Yesu yazutse mu bapfuye. Ku cyumweru cya Pentekote bagiye kumugaragaro amateka arahinduka. Waba wemera izuka cyangwa utaryemera, ubuzima bwawe bwagizweho ingaruka bitewe n’ibyabaye kuri kiriya cyumweru cya Pentekote.
Uku gusobanukirwa Pentekote, nubwo ari ukuri, ntabwo bihagije. Abantu benshi bifuza gusubiramo icyo cyumweru cya Pentekote nkuko byagenze kiriya gihe. Kubera ko abigishwa ba mbere ba Yesu bari bafite kwihangana kubwa pentekote ‘ bategereje impano yumwuka’, uyu munsi abantu bizeye cyo kimwe ‘bategereje’ ko azongera kuza muburyo busa. Abantu rero basaba kandi bagategereza ko Imana izana indi Pentekote. Gutekereza gutya bivuze ko gutegereza no gusenga ari byo byazanye Umwuka w’Imana icyo gihe. Gutekereza gutya ni bibuza kumva icyo bisobanuye – kuko Pentekote yanditswe mu Byakozwenintumwa Igice cya 2 ntabwo yariyo Pentekote ya mbere.
Pentekote yo mu Mategeko ya Mose
‘Pentekote mu byukuri yari umunsi mukuru wo mu Isezerano rya Kera. Mose (1500 mbere ya Yesu ) yari yarashyizeho iminsi mikuru myinshi igomba kwizihizwa umwaka wose. Pasika yari umunsi mukuru wa mbere w’umwaka w’Abayahudi. Yesu yabambwe ku munsi wa Pasika. Igihe nyacyo cy’urupfu rwe kubitambo by’intama za Pasika byari bigamije kuba nk’ikimenyetso.
Umunsi mukuru wa kabiri wari umunsi mukuru w’umuganura, kandi Amategeko ya Mose yavuze ko ugomba kwizihizwa ku munsi wa nyuma wo ku wa gatandatu (= Ku cyumweru). Yesu yazutse ku cyumweru, bityo izuka rye ryabaye neza ku munsi w’umuganura. Kuva izuka rye ryaba k’umuganura, byari Isezerano ko izuka ryacu rizakurikiraho nyuma ( kubantu bose bamwizeye ). Izuka rye ni ‘umuganura’, nkuko izina ry’umunsi mukuru ryahanuwe.
Nyuma y’iminsi 50 neza neza nyuma y’icyumweru cy’’Umuganura’ Abayahudi bizihije Pentekote (Pente bivuga 50. Babyitaga ibyumweru by’ibirori kuko byageraga kuri birindwi) . Abayahudi bari bamaze imyaka 1500 igihe Pentekote yo mu Byakozwenintumwa 2 bibaye. Impamvu abantu baturutse impande zose z’isi kuri uwo umunsi wa pentekote i Yeruzalemu kumva ubutumwa bwa Petero byari kubera ko bari bashakaga kwizihiza Pentekote yo mu Isezerano rya Kera. Uyu munsi Abayahudi baracyizihiza Pentekote bakayita Shavuot.
Twasomye mu Isezerano rya Kera uburyo Pentekote yagombaga kwizihizwa:
16Mubare iminsi mirongo itanu igeze ku munsi wa mbere w’isabato ya karindwi, maze muganurire Uwiteka ituro ry’umuganura wundi. 17Mu buturo bwanyu mukuremo imitsima ibiri yo kuba ituro rijungujwe, ibe iy’ibice bya cumi bibiri bya efa y’ifu y’ingezi yotsanywa umusemburo, kugira ngo iganurirwe Uwiteka.
Abalewi 23: 16-17
Igihe nyacyo cya Pentekote Ibimenyetso by’ubwenge
Hariho igihe nyacyo cya Pentekote m Byakozwenintumwa 2 kuva ibaye ku munsi umwe w’umwaka nk’uwa Pentekote yo mu Isezerano rya Kera (Ibirori by’ibyumwero). Kuba kubambwa kwa Yesu kwarabaye kuri Pasika, izuka rya Yesu rikaba ku muganura, na Pentekote yo mu Byakozwenintumwa 2 ikaba mu minsi mikuru y’Abayahudi, yerekana ubwonko buhuza ibi binyuze mu mateka. Mu minsi myinshi igize umwaka kuki kubambwa kwa Yesu, izuka rye, hanyuma ukuza k’Umwuka Wera byabayeho neza kuri buri munsi w’ibirori bitatu byo mu Isezerano rya Kera, keretse niba byari byarateganijwe? Uguhuza nkuku byabaho gusa habaye hari ubwonko bubiri inyuma.
Ibyabaye mu Isezerano Rishya byabaye neza mu minsi mikuru itatu yo mu Isezerano rya Kera
Yaba Luka ‘yarahimbye’ Pentekote?
Bamwe bavuga ko Luka (umwanditsi w’Ibyakozwenintumwa) yahimbye ibyabaye mu Byakozwenintumwa 2 kugeza ku ‘ bizaba’ ku munsi mukuru wa pentekote. Noneho yaba ariwe wari inyuma yo kugena ingengabihe rero. Ariko ibi ntibivuga ukuntu Ibyakozwenintumwa 2 by‘uzuza’ umunsi mukuru wa Pentekote, ntanaho biyerekana na gato. Kubera iki yari kurinda kwigora aremekanya ibi bihe kugira ngo ‘bibe’ kuri uwo munsi ariko ntafashe umusomyi asobanukirwa uko ‘bisohoza’ umunsi mukuru wa Pentekote? Muri make, Luka yakoze umurimo mwiza wo kwandika ibyabaye aho kubisobanura kuburyo abantu benshi muri iki gihe batazi ko Pentekote ivugwa mu Byakozwenintumwa 2 yabaye neza neza ku munsi wa Pentekote yo mu isezerano rya kera. Abantu benshi batekereza ko Pentekote yatangiye gusa mu Byakozwenitnumwa 2. Kubera ko abantu benshi muri iki gihe batazi isano iri hagati yabyo, Luka ntashobora kuba yaba umuhanga wo guhimba iryo isano ariko akaba atari no gushobora na gato kuyigurisha.
Pentekote: Imbaraga nshya.
Ahubwo, Luka atwereka ubuhanuzi bwo mu gitabo cyo mu Isezerano rya Kera rya Yoweli avuga ko umunsi umwe Umwuka w’Imana azisuka ku bantu bose. Pentekote yo mu Ibyakozwenintumwa 2 yashohoje ibyo.
Impamvu imwe ituma Ivanjili ari ‘ubutumwa bwiza’ nuko butanga imbaraga zo kubaho mu buzima butandukanye – bwiza. Ubuzima ubu ni ubumwe hagati y’Imana n’abantu. Kandi ubu bumwe bubaho mu kubana n’Umwuka w’Imana – watangiriye ku cyumweru cya Pentekote cyo mu Byakozwenintumwa 2. Ubutumwa bwiza nuko ubu ubuzima bushobora kubaho ku rwego rutandukanye, mu kugirana umubano n’Imana binyuze mu Mwuka wayo. Bibiliya ibivuga gutya:
13Ariko amara n’ibinyita abyoze, maze umutambyi abitambe, byose abyosereze ku gicaniro. Icyo ni igitambo cyoswa kitagabanije gikongorwa n’umuriro, cy’umubabwe uhumurira Uwiteka neza.14“Kandi natambira Uwiteka igitambo cyo koswa kitagabanije cy’inyoni, atambe intungura cyangwa ibyana by’inuma.
Abefeso 1: 13-14
11 Ariko niba Umwuka w’Iyazuye Yesu aba muri mwe, Iyazuye Kristo Yesu izazura n’imibiri yanyu ipfa ku bw’Umwuka wayo uba muri mwe.
Abaroma 8:11
23 ariko si byo bisa, ahubwo natwe abafite umuganura w’Umwuka, natwe tunihira mu mitima yacu dutegereza guhindurwa abana b’Imana, ari ko gucungurwa kw’imibiri yacu,
Abaroma 8:23
Umwuka wera w’Imana ni undi muganura kuko Umwuka ni umuhanuzi – ingwate – yo kurangiza guhinduka ‘abana b’Imana’ kwacu.
Ubutumwa bwiza butanga ubuzima bwuzuye bitanyuze mu bintu, kwishimisha, imiterere, ubutunzi n’ibindi byose byo kuri iyi si, aribyo Salomo yasanze ari ibintu byinshi by’ubusa, ahubwo binyuze mu kubana n’Umwuka w’Imana. Niba ibi ari ukuri –ko Imana iduha kubana nayo kandi ikadukomeza – byaba inkuru nziza. Pentekote yo mu Isezerano rya Kera hamwe no kwizihiza umugati mwiza watetswe n’umusemburo ushushanya ubu buzima bwuzuye. Ubusobanuro buri hagati ya Pentekote ya Kera n’i Nshya ni ibimenyetso bifatika byerekana ko Imana ari yo iri inyuma yibi bintu n’imbaraga z’ubuzima bwuzuye.