Mu nyandiko yanjye iheruka narebye uburyo Bibiliya idusobanurira ko twangiritse ku ishusho yumwimerere y’Imana twaremewe. Ikigereranyo cyerekanwe cyamfashije ‘kubona’ ibi byiza ni orcs yisi yo hagati, yangiritse kuva kuri elve . Uku rero nuburyo Bibiliya idusobanurira. Ariko ukurikije uko Bibiliya ibibona, ibi byagenze bite?
Kugwa k’umuntu
Bibiliya idusobanurira ko ishusho y’Imana muri yangiritse. Nigute ibi byabaye? Yanditswe mu gitabo cy’Itangiriro rya Bibiliya. Nyuma gato yo kuremwa ‘mu ishusho y’Imana’ abantu ba mbere (Adam na Eva) bahawe amahitamo. Bibiliya isobanura ikiganiro cyabo n ” inzoka’. Inzoka yamye yunvikana ko ari Satani – umwanzi w’umwuka ku Mana. Muri Bibiliya, Satani ubusanzwe avuga binyuze ku muntu. Hano yavuze abinyujije ku nzoka:
Inzoka yarushaga uburiganya inyamaswa zo mu ishyamba zose, Uwiteka Imana yaremye. Ibaza uwo mugore iti “Ni ukuri koko Imana yaravuze iti ‘Ntimuzarye ku giti cyose cyo muri iyi ngobyi’?”2Uwo mugore arayisubiza ati “Imbuto z’ibiti byo muri iyi ngobyi twemererwa kuzirya, 3keretse imbuto z’igiti kiri hagati y’ingobyi ni zo Imana yatubwiye iti ‘Ntimuzazirye, ntimuzazikoreho, mutazapfa.’ ”4Iyo nzoka ibwira umugore, iti “Gupfa ntimuzapfa, 5kuko Imana izi yuko ku munsi mwaziriyeho, amaso yanyu azahweza mugahindurwa nk’Imana, mukamenya icyiza n’ikibi.”6Uwo mugore abonye yuko icyo giti gifite ibyokurya byiza, kandi ko ari icy’igikundiro, kandi ko ari icyo kwifuriza kumenyesha umuntu ubwenge, asoroma ku mbuto zacyo, arazirya, ahaho n’umugabo we wari kumwe na we, arazirya. 7Amaso yabo bombi arahweza, bamenya yuko bambaye ubusa, badoda ibibabi by’imitini, biremeramo ibicocero
Itangiriro 3: 1 – 6
Guhitamo kwabo (n’ibishuko), ni uko bashobora ‘kuba nk’Imana. Kugeza ubu bari bizeye Imana kuri byose, ariko ubu bari bafite amahitamo yo kuba ‘nk’Imana’, kugirango bizere kandi babe Imana ubwabo.
Mu guhitamo kwabo kukwigenga barahinduwe. Bumvise bafite isoni bagerageza kwihisha. Igihe Imana yahuraga na Adamu, Adamu yashinje Eva (n’Imana yamuremye) ko yamushutse. Ena nawe yashinje inzoka. Nta muntu n’umwe wemeye inshingano.
Icyatangiye uwo munsi cyarakomeje kuko twarazwe iyo kamere yigenga. Bamwe ntibumva Bibiliya bakibwira ko dushirwaho amahitamo mabi ya Adamu. Gusa uwashinjwaga ni Adam ariko tubaho mu ngaruka z’icyemezo cye. Ubu twarazwe iyi miterere yigenga ya Adamu. Wenda ntidushaka kuba imana y’isi yose, ariko turashaka kuba imana mumiterere yacu, itandukanye n’Imana.
Ibi birasobanura byinshi mu buzima bw’abantu: dufunga imiryango, dukeneye abapolisi, kandi dufite ijambo ry’ibanga rya mudasobwa – kuko bitabaye ibyo tuzibana. Niyo mpamvu sosiyete amaherezo isenyuka – kuko imico igira inenge yo gusaza. Niyo mpamvu uburyo bwose bwa guverinoma n’ubukungu, nubwo akazi runaka karuta akandi, amaherezo kararangira. Ikintu kijyanye n’uburyo dukora bituma tubura uburyo ibintu bigomba kuba.
Iri jambo ‘kubura’ ryerekana muri make uko ibintu bimeze kuri twe. Umurongo wo muri Bibiliya utanga ifoto yo kubyumva neza. Ugira uti:
16Kandi muri abo bantu bose harimo abagabo batoranijwe magana arindwi batwarira imoso, umuntu wese muri bo yashoboraga kurekura umuhumetso, ntabe yahusha n’agasatsi atagahamije.
Abacamanza 20: 16
Ibi byerekana uko abasirikare bari abahanga mugukoresha imyambi kandi ntibigere bahusha. Ijambo mu giheburayo ryahinduwe ‘kubura’ hejuru ni יַחֲטִֽא. Risobanurwa kandi nk’icyaha mu Isezerano rya Kera.
Umusirikare afata ibuye ararasa kugirango akubite ku ntego. Niba ahushije yananiwe intego ye. Muri ubwo buryo, twakozwe mu ishusho y’Imana kugirango turase ku ntego muburyo duhuza na yo nuko dufata abandi. ‘Gukora icyaha’ ni ukubura zuzuza umugambi, cyangwa intego, twari tugenewe.
Iyi shusho yabuze-intego ntabwo yishimye cyangwa ifite ibyiringiro. Abantu rimwe na rimwe bashaka cyane kurwanya inyigisho za Bibiliya ku byaha. Umunyeshuri wa kaminuza yigeze kumbwira ati: “Ntabwo nemera kuko ntakunda ibyo ibi bivuga”. Ariko ‘gukunda’ ikintu bifitanye irihe sano n’ukuri? Ntabwo nkunda imisoro, intambara, cyangwa umutingito – nta muntu numwe ubikunda – ariko ibyo ntibituma bitaba ukuri. Ntidushobora kwirengagiza na kimwe muri byo. Sisitemu zose z’amategeko, abapolisi, gufunga, n’umutekano twubatse muri sosiyete kugirango twirinde bagenzi bacu byerekana ko hari ibitagenda neza. Nibura iyi nyigisho ya Bibiliya ku byaha byacu igomba gutekerezwaho muburyo bwaguye.
Dufite ikibazo. Twangiritse ku ishusho twaremwemo bwa mbere, none ubu twabuze intego iyo bigeze kubikorwa byacu. Ariko Imana ntiyadutaye muri ubwo bwigunge. Yari ifite gahunda yo kudutabara, niyo mpamvu ivanjili isobanura ‘inkuru nziza’ – kuko iyi gahunda ni inkuru nziza idukiza. Imana ntiyategereje ko Aburahamu atangaza aya makuru; yabitangaje bwa mbere muri icyo kiganiro na Adamu na Eva. Turareba iyi nkuru nziza mu byo tuzatangaza ubutaha