Aburahamu yabayeho imyaka 4000 ishize, arino muri Isiraheli ya none. Yasezeranijwe umuhungu uzaba ‘igihugu gikomeye’, ariko yagombaga gutegereza kugeza ashaje cyane kugirango abone umuhungu we wavutse. Abayahudi n’Abarabu muri iki gihe bakomoka kuri Aburahamu, bityo tuzi ko amasezerano yabaye impamo kandi ko ari umuntu w’ingenzi mu mateka nka se w’ibihugu bikomeye.
Muricyo gihe Aburahamu yari yishimiye cyane kubona umuhungu we Isaka akura aba umugabo. Ariko rero Imana yagerageje Aburahamu imuha inshingano itoroshye. Imana iramubwira iti:
“Genda ufate Isaka, umuhungu wawe w’ikinege, uwo ukunda cyane! Mumujyane mu gihugu cy’i Moriya, nzakwereka umusozi ugomba kumuntamba ku muriro w’urutambiro.”
Itangiriro 22: 2
Ibi biragoye kubyumva! Kuki Imana yasaba Aburahamu gukora ibi? Ariko Aburahamu, wari warize kwizera Imana – nubwo atabyumvaga
… yarazindutse cyane kare bukeye bwaho … ajyana hamwe na Isaka n’abakozi babiri aho Imana yari yamubwiye ko ajya.
Itangiriro 22: 3
Nyuma yiminsi itatu bagenda bageze kuri wa musozi. Hanyuma
…bageze aho Imana yamubwiye, Aburahamu yubaka igicaniro agishyiraho inkwi. Hanyuma, ahambira umuhungu we amushyira ku gicaniro. Nuko, afata icyuma yitegura kwica umuhungu we.
Itangiriro 22: 9 -10
Aburahamu yari yiteguye kumvira Imana. Icyo gihe hari ikintu kidasanzwe cyahise kiba
Ariko umumarayika wa Nyagasani avugira mu ijuru, “Aburahamu! Aburahamu!”
“Ndi hano!” aramusubiza.
“Ntugirire nabi umuhungu cyangwa ngo umugirire nabi mu buryo ubwo ari bwo bwose!” umumarayika ati: “Noneho nzi ko wumvira Imana rwose, kuko wari witeguye gutanga umuhungu wawe w’ikinege.”
Aburahamu yararebye abona impfizi y’intama yafashwe n’amahembe yayo mu gihuru. Yajyanye rero impfizi y’intama arayitamba mu mwanya w’umuhungu we.
Itangiriro 22: 11-13
Mu kanya ka nyuma Isaka yakijijwe urupfu Aburahamu abona impfizi y’intama ayitambira aho. Imana yari yatanze impfizi y’intama maze impfizi y’intama itambwa mukimbo cya Isaka.
Hano ndashaka kubaza ikibazo. Aha mu nkuru impfizi y’intama yapfuye cyangwa ni nzima?
Kuki mbaza? Kuberako Aburahamu yari agiye kwita izina aho hantu, ariko abantu benshi ntibabona akamaro k’icyo gikorwa. Inkuru irakomeza…
Aburahamu yise ako gace “Uwiteka azatanga.” Kandi na n’ubu abantu baravuga bati: “Ku musozi w’Uwiteka uzahabwa.”
Itangiriro 22:14
Ikindi kibazo: Izina Aburahamu yahaye aho hantu (“Uwiteka azatanga”) riri mubihe byashize, iby’ubu cyangwa ib’ejo hazaza?
Urebye ejo hazaza, ntabwo ari ibyahise
Biragaragara ko ari mugihe kizaza. Abantu benshi batekereza ko Aburahamu, ubwo yitaga ako gace, yatekerezaga ku mpfizi y’intama yatanzwe n’Imana yafatiwe mu gihuru hanyuma igatambwa mu mwanya wa Isaka. Ariko igihe Aburahamu yatangaga izina, impfizi y’intama yari imaze gupfa no gutambwa. Niba Aburahamu yaratekerezaga kuri iyo mpfizi – yamaze gupfa no gutambwa – yari kuhita ‘Uwiteka yatanze’ – mu bihe byashize. Rero igitekerezo cyo gusoza cyasomwa gutya ” Ku musozi w’Uwiteka hatanzwe ”. Ariko izina rireba ejo hazaza, ntabwo ari ibyahise. Aburahamu ntabwo yatekerezaga impfizi y’intama yamaze gupfa. Arimo kuhitirira ikindi kintu – mugihe kizaza. Icyo n’ iki rero?
Aho hantu nihe?
Wibuke aho iki gitambo cyabereye, cyavuzwe mu nkuru igitangira:
(“Genda ushake Isaka, …. Mujyane mu gihugu cya Moriya”)
Ibi byabaye kuri ‘Mariya. Aho nihe? Hari mubutayu mu gihe cya Aburahamu (2000 mbere ya Yesu), mubihuru, impfizi y’intama yo mu gasozi, na Abraham & Isaka kuri uwo musozi. Ariko nyuma yimyaka igihumbi (1000 mbere ya Yesu) Umwami Dawidi yuhubatse umujyi wa Yeruzalemu, umuhungu we Salomo ahubaka urusengero rwa mbere rw’Abayahudi. Twasomye nyuma mu Isezerano rya Kera ko:
Salomo atangira kubaka urusengero rw’Uwiteka i Yeruzalemu ku musozi wa Moriya …
2 Abami 3: 1
Umusozi Moriya wabaye Yeruzalemu, umujyi w’Abayahudi ufite urusengero rw’Abayahudi. Uyu munsi ni ahantu hera h’Abayahudi, kandi Yeruzalemu ni umurwa mukuru wa Isiraheli.
Igitambo cya Aburahamu na Yesu
Reka dutekereze gato kubyerekeye mazina ya Yesu. Yesu ‘izina rizwi cyane ni’ Kristo. Ariko yari afite andi mazina, nka
Bukeye bwaho, Yohana abona Yesu amusanga ati: “Reba, Umwana w’intama w’Imana, ukuraho icyaha cy’isi.
Yohana 1: 29
Yesu nanone yitwaga ‘Umwana w’intama w’Imana. Tekereza ku iherezo ry’ubuzima bwa Yesu. Aho yaterewe muri yombi akabambwa? Yari i Yeruzalemu (ni kimwe na ‘Mount Moriya’). Byaravuzwe neza ko:
Pilato yamenye ko Yesu yari ayobowe na Herode. Herode yari i Yeruzalemu icyo gihe, Pilato rero amwoherereza Yesu.
Luka 23: 7
Ifatwa, iburanisha n’urupfu rwa Yesu byari i Yeruzalemu (= Umusozi wa Moriya). Ingengabihe irerekana ibyagiye biba ku musozi wa Moriya.
Ibihe by’ingenzi ku musozi wa Moriya
Subira kuri Aburahamu. Kuki yise aho hantu mugihe kizaza ‘Uwiteka azatanga? Isaka yari yarakijijwe ubwo umwana w’intama watambwaga mu mwanya we. Nyuma y’imyaka ibihumbi bibiri, Yesu yiswe ‘Intama y’Imana’ kandi yatambiwe ahantu hamwe – kugirango wowe nanjye tubeho.
Gahunda y’Imana
Ni nkaho ubwonko bwahuje ibi bintu byombi byatandukanijwe n’imyaka 2000 y’amateka. Igituma iri ihuzwa riba iridasanzwe nuko ibyabaye bwa mbere byerekana ibyabaye nyuma mu izina mugihe kizaza. Ariko Aburahamu yari kumenya ate uko bizagenda ejo hazaza? Ntamuntu uzi ejo hazaza, cyane cyane igihe kizaza cya kure. Imana yonyine niyo ishobora kumenya ejo hazaza. Kugenzura ejo hazaza no kugirango ibyo bintu bibera ahantu hamwe ni gihamya ko iyi atari gahunda y’umuntu, ahubwo ari gahunda y’Imana. Irashaka ko dutekereza nko kuribi bikurikira.
Igitambo cya Aburahamu ku musozi wa Moriya ni ikimenyetso cyerekana igitambo cya Yesu
Amakuru meza ku bihugu byose
Iyi nkuru kandi ifite amasezerano kuri wowe. Ku musozo w’iyi nkuru Imana Isezeranya Aburahamu ko:
“… no mu rubyaro rwawe ibihugu byose byo ku isi bizahabwa umigisha kuko wanyumviye”
Itangiriro 22:18
Niba uri umwe muri ‘mu bihugu biri kw’isi’ rero iri ni isezerano kuri wowe gira ‘umugisha’ uva ku Mana.
None uyu ‘mugisha’ ni iki? Wawubona ute? Tekereza ku nkuru. Nkuko impfizi y’intama yakijije Isaka urupfu, Yesu rero Umwana w’intama w’Imana, ni igitambo cye ahantu hamwe, akadukiza imbaraga z’urupfu. Niba aribyo koko byaba ari inkuru nziza.
Igitambo cya Aburahamu ku musozi wa Moriya ni ikintu cy’ingenzi mu mateka ya kera. Aribukwa kandi yizihizwa na miriyoni ku isi yose uyu munsi. Ariko kandi n’inkuru kuri wowe uriho nyuma y’imyaka 4000.