gospel in Kinyarwanda

Ariko byangiritse … nka Orcs zo mugihe cyo hagati y’isi

Mbere twarebye icyo Bibiliya isobanura iyo ivuga ko abantu baremwe ‘mu ishusho y’Imana’. Ibi birasobanura impamvu ubuzima bw’abantu ari ubw’agaciro. Ariko, Bibiliya ikomeza ivuga kuva ku irema kugirango isobanure ikibazo gikomeye. Ikibazo gishobora kugaragara muri iyi Zaburi ( Indirimbo ) muri Bibiliya.

2Uwiteka yarebye abantu ari mu ijuru,Kugira ngo amenye yuko harimo abanyabwenge,Bashaka Imana.3Bose barayobye, bose bandurijwe hamwe,Nta wukora ibyiza n’umw
Zaburi 14: 2-3

Ibi bisobanuye ko ‘twese’ ‘ twangiritse ’. Nubwo ‘twakozwe mu ishusho y’Imana’ hari ikintu cyashenye iyi shusho muri twese. Icyaha yerekanwa mu bwigenge bwatoranijwe buva ku Mana ( ‘ byose byahindutse ’ hirengagizwa ‘ gushaka Imana ’ ) kandi no mu kudakora ‘ikiza’.

Kwibaza kuri Elves na Orcs

Orcs zasaga nabi muburyo bwinshi, ariko zari elves yangiritse gusa.

Kugira ngo byumvikane, gereranya orcs na elves muri firime Lord of Rings. Orcs zisa nabi kandi ni mbi. Elves ni nziza kandi n’inyamahoro ( reba Legolas ). Ariko orcs yari yarigeze kuba elves Sauron yangije kera. Ishusho y’umwimerere ya ‘elf ‘ muri orcs yari yarasenyutse. Mu buryo busa Bibiliya ivuga ko abantu bononekaye. Imana yari yarakoze elves ariko twabaye orcs.

Elves, nka Legalos, zari nziza kandi zitangaje

Nkurugero, tuzi imyitwarire ‘myiza’ n’imibi ’. Ariko ntitubaho bidasubirwaho nibyo tuzi. Ni nk virusi muri mudasobwa yangiza imikorere ikwiye ya mudasobwa. Ibyo tugenderaho birahari – ariko virusi yarabyanduje. Bibiliya itangirana nabantu beza kandi bafite imyitwarire myiza, ariko rero nayo yarangiritse. Ibi bihuye nibyo twitegereje ubwacu. Ariko bizana ikibazo: kuki Imana yaturemye gutya? Tuzi ikiza n’ikibi nyamara tukarenga tukangirika. Nkuko umuhakanamana Christopher Hitchens yinuba avugati:

“… Niba koko imana yashakaga ko abantu batagira ibitekerezo nkibi [ ni ukuvuga, ibitekerezo byanduye ], yari ikwiye kwita cyane ku kurema inyoko muntu itandukanye. ” Christopher Hitchens. 2007. God is not great:
How religion spoils everything. p. 100

Ariko yibagirwa ikintu gikomeye cyane, Bibiliya ntivuga ko Imana yaturemye gutya, ariko ko hari ikintu kibi cyabaye tumaze kuremwa. Abantu ba mbere bigometse ku Mana no mu kwigomeka kwabo barahindutse barangirika.

Kwangirika kwa Kiremwamuntu

Ibi bikunze kwitwa Gucumura. Adamu, umuntu wa mbere, yaremwe n’Imana. Hariho amasezerano hagati y’Imana na Adamu, nk’amasezerano y’ubukwe bwo kwizerana, kandi Adamu yarayarenze. Bibiliya yanditse ko Adamu yariye imbuto zo ku ‘giti cy’ubumenyi ku cyiza n’ikibi’ nubwo bari bemeranije ko atazarya kuri kiriya giti. Amasezerano n’igiti ubwacyo, byahaye Adamu amahitamo yo gukomeza kuba umwizerwa ku Mana cyangwa kutizerwa. Adamu yari yararemwe mu ishusho y’Imana, agirana ubucuti na Yo. Ariko Adamu nta mahitamo yagize ku iremwa rye, Imana rero yamwemereye guhitamo ubucuti bwe n’Imana. Nkuko guhitamo guhagarara bitaba ari guhitamo niba kwicara bidashoboka, ubucuti n’icyizere cya Adamu ku Mana byagombaga kugira amahitamo. Uku guhitamo kwibanze ku itegeko ryo kutarya kuri kiriya giti kimwe. Kandi Adamu yahisemo kwigomeka. Ibyo Adamu yatangiranye no kwigomeka kwe byagiye bidahagarara mu bisekuruza byose kandi biracyakomezanya natwe uyu munsi. Tuzareba ubutaha kucyo ibi bivuze.

Yakozwe mu Ishusho y’Imana

Dushobora gukoresha Bibiliya kugirango twumve aho twavuye? Benshi bavuga ngo ‘oya’, ariko hari byinshi kuri twe byumvikana ukurikije ibyo Bibiliya ivuga. Nk’urugero, tekereza icyo Bibiliya yigisha kubyo twatangiye. Mu gice cya mbere kivuga

Imana iravuga iti: “Reka tureme umuntu mu ishusho yacu, dusa …” Imana rero yaremye umuntu mu ishusho yayo, mu ishusho yayo yaremye; umugabo n’umugore. ”
Itangiriro 1: 26-27

“Mu Ishusho y’Imana”

Bisobanura iki ko abantu baremwe ‘mu ishusho y’Imana? Ntabwo bivuze ko Imana ifite amaboko abiri n’umutwe. Ahubwo haravuga ko ibiranga umuntu shingiro biva ku Mana. Muri Bibiliya Imana ishobora kubabara, kubabaza, kurakara cyangwa kwishima – amarangamutima amwe dufite. Duhitamo kandi dufata ibyemezo buri munsi. Imana nayo ihitamo kandi ifata ibyemezo. Dushobora gutekereza kandi Imana nayo irabikora. Kuba hari ‘ibyakozwe mu ishusho y’Imana’ bivuze ko dufite ibitekerezo, amarangamutima n’ubushake kuko Imana ifite ibitekerezo, amarangamutima n’ubushake kandi ikaturema ngo tube nka yo muri ubu buryo. Niyo nkomoko y’ibyo dusanga muri twe.

Turimenya kandi tukamenya neza tuti ‘Jyewe’ na ‘wowe. Ntabwo turi ‘ibintu’. Turi gutya kuko Imana niyo nzira. Imana ivugwa muri Bibiliya ntabwo ari ikintu kitari umuntu ‘nk’imbaraga z’umwuka’ zo mu rukurikirane rwa firime z’uruhererekane ‘Star Wars’ kandi natwe ni ukubera ko twakozwe mu ishusho yayo.

Kuki dukunda ubwiza?

Duha agaciro kandi ibihangano, ikinamico n’ubwiza. Dukeneye ubwiza mubidukikije, umuziki n’ibitabo. Umuziki ukungahaza ubuzima bwacu kandi udutera kubyina. Dukunda inkuru nziza kuko inkuru zifite intwari, abagome, ikinamico, ninkuru zikomeye zishyira izo ntwari, abagome namakinamico mubitekerezo byacu. Dukoresha ibihangano muburyo bwinshi kugirango twishimishe, turuhuke kandi twigarure kuko Imana n’umuhanzi kandi turi mu ishusho yayo. Hari ibibazo bikwiye kwibazwa: Kuki dushakisha ubwiza mu buhanzi, ikinamico, umuziki, imbyino, kamere cyangwa ubuvanganzo? Daniel Dennett, umuhakanamana ukomeye ufite ububasha bwo gusobanukirwa ubwonko, atanga ibisubizo bivuye ku bitekerezo bitari Bibiliya:

Aho agira ati: “Ariko muri ubu bushakashatsi buracyafata umuziki nk’aho nta gaciro ufite. Ni gake hibazwa: Kuki umuziki ubaho? Hariho igisubizo kigufi, kandi cy’ukuri kigira kiti, ‘umuziki uhari kuko tuwukunda bityo dukomeza kuwukora. Ariko kuki tuwukunda? Kuberako dusanga ari mwiza. Ariko kuki ari mwiza kuri twe? Iki ni ikibazo cyiza cyane ku binyabuzima, ariko ntikiragira igisubizo cyiza.” Byavuye mu gitabo cya
Daniel Dennett. Breaking the Spell: Religion as a Natural Phenomenon. p. 43

Usibye Imana nta gisubizo gisobanutse cy’impamvu ibihangano byose ari ngombwa kuri twe. Duhereye kuri Bibiliya ni ukubera ko Imana yakoze ibintu byiza kandi yishimira ubwiza. Twe, twaremwe mu ishusho yayo, kandi turi kimwe. Iyi nyigisho ya Bibiliya isobanura urukundo rwacu rw’ubuhanzi.

Kuki tugira ubusabane

Kuba ‘twararemwe mu ishusho y’Imana’ bisobanura ubushobozi bw’imibanire yacu. Twumva icyo imyitwarire ‘mibi’ n’icyo imyitwarire ‘myiza’ aribyo – nubwo indimi n’imico yacu bitandukanye cyane. Imyumvire iri ‘muri’ twe. Nkuko umuhakanamana uzwi cyane Richard Dawkins abivuga:

“Gufata ibyemezo kwacu mu myifatire ni ikibonezamvugo cy’imyitwarire rusange… Kimwe n’ururimi, amahame agize ikibonezamvugo cy’imyitwarire yacu agendera kubyo tuzi”
Richard Dawkins, The God Delusion. p. 223

Dawkins asobanura ko ubumenyi bwo gutandukanya ikibi n’icyiza byubakiye muri twe nkuko ubushobozi bwacu bwo kugira ururimi, ariko biragoye kuri we gusobanura impamvu dufite ibi biva kumubiri gusa. Uku kudasobanukirwa bibaho mugihe tutemera Imana ko yaduhaye imiterere yacu yihariye. Fata nk’urugero ukundi guhakana kw’undi muhakanamana uzwi cyane Sam Harris.

Ati: “Niba ufite uburenganzira bwo kwizera ko kwizera kw’amadini gutanga ishingiro ryonyine ry’imyitwarire, abahakanamana rero bagomba kuba badafite imyitwarire myiza kurusha abizera.”
Sam Harris. 2005. Letter to a Christian Nation p.38-39

Harris abyumva nabi. Dukurikije bibiliya, imyumvire yacu yimyitwarire ituruka ku kuremwa mw’ishusho y’Imana, ntabwo ari kubera idini. Niyo mpamvu abahakanamana, kimwe n’abandi twese, dufite iyi myitwarire kandi dushobora kugira imibanire imwe. Abahakanamana ntibumva impamvu tumeze gutya.

Kuki dufitanye isano cyane

Dukurikije bibiliya, intangiriro yo kwisobanukirwa ubwacu ni ukumenya ko twaremwe mu ishusho y’Imana. Ntabwo bigoye kubona akamaro abantu bashyira mu mibanire. Nibyiza kureba firime nziza, ariko nibyiza cyane kuyirebana n’inshuti. Mubisanzwe dushakisha inshuti n’umuryango kugirango dusangire ubunararibonye no kuzamura imibereho yacu. Kurundi ruhande, irungu n’ubusabane bw’umuryango cyangwa ubucuti byacitse biratubangamira. Niba turi mu ishusho y’Imana, noneho twakwitega ko dushimangira Imana – kandi niko bimeze. Bibiliya ivuga ko “Imana ari Urukundo…” (1 Yohana 4: 8). Byinshi byanditswe muri Bibiliya ku kamaro Imana igira ku rukundo rwacu tuyikunda no ku bandi – nibyo Yesu yise amategeko abiri y’ingenzi muri Bibiliya. Iyo ubitekerejeho, Urukundo rugomba kuba gahuzabantu kuko bisaba byibuze abantu babiri.

Tugomba rero gutekereza ku Mana nk’umukunzi. Niba tuyitekereza gusa nk ”Umugiraneza gusa ‘ntabwo dutekereza ku Mana ya Bibiliya – ahubwo twahimbye Imana mubitekerezo byacu. Nubwo ari we, kandi ashishikaye mu mibanire. Ntabwo ‘afite’ urukundo. We ‘ni’ urukundo. Amashusho abiri akomeye muri Bibiliya yerekana umubano w’Imana n’abantu ni nka Papa ku bana be n’umugabo ku mugore we. Ntabwo ari umubano wa kure ariko ni umubano w’ukuri kandi wimbitse mu mibanire y’abantu. Bibiliya ivuga ko Imana imeze gutya.

Dore rero ibyo twize kugeza ubu. Abantu baremwe mu ishusho y’Imana bisobanura ibitekerezo, amarangamutima n’ubushake. Twese turiyizi ubwacu tukamenya n’abandi. Tuzi itandukaniro riri hagati y’icyiza n’ikibi. Dushobora kwishimira ubwiza, ikinamico, ubuhanzi n’inkuru muburyo bwose kandi mubisanzwe dushakisha kandi dutezimbere umubano n’ubucuti n’abandi. Twese duteye gutya kuko Imana nayo nuko iteye, twese twaremwe mu ishusho y’Imana. Turakomeza ahakurikira kugirango turebe ibisobanuro bya Bibiliya byerekana impamvu imibanire yacu hafi ya buri gihe idutenguha n’impamvu Imana isa nk’aho iri kure. Kuki ibyifuzo byacu byimbitse bitigera bigenda neza.

Biroroshye ariko Biranakomeye: Ni ubuhe busobanuro bw’igitambo cya Yesu?

Yesu yaje kwitanga nk’igitambo kubantu bose kugirango dushobore guhunga imivumo yacu no kongera kugirana ubusabane n’Imana. Iyi gahunda yavuzweho mu ntangiriro y’amateka y’abantu. Yemejwe n’Imana mu gitambo cya Aburahamu yerekeza ku musozi wa Moriya aho igitambo cya Yesu cyari gutangirwa. Noneho igitambo cya Pasika y’Abayahudi cyari ikimenyetso cyerekana umunsi w’umwaka Yesu yari gutambwa.

Kuki igitambo cye ari ingenzi cyane? Iki ni ikibazo gikwiye kubazwa. Bibiliya itangaza Itegeko iyo ivuga iti:

Kuko igihembo cy’icyaha ni urupfu …
Abaroma 6:23

“Urupfu” bisobanura ‘gutandukana’. Iyo roho yacu itandukanijwe n’umubiri wacu dupfa k’umubiri. Mu buryo nk’ubwo, ubu twatandukanijwe n’Imana mu mwuka. Ibi ni ukuri kuko Imana ni I Yera (idafite icyasha) mugihe twangiritse mu byaremwe by’umwimerere bityo tugakora icyaha.

Ibi bishobora kugaragara ukoresheje umuhora hamwe n’Imana kuruhande rutandukanye natwe dutandukanijwe n’icyobo cy’ukuzimu. Nkuko ishami ryaciwe ku giti riba ripfuye, ninako twivanye ku Mana tugapfa mu mwuka.

Twatandukanijwe n’Imana n’ibyaha byacu nk’imanga itandukanya imisozi ibiri

Uku gutandukana gutera icyaha n’ubwoba. Icyo rero dusanzwe tugerageza gukora ni ukubaka ibiraro kugirango bidukure kuruhande rwacu (y’urupfu) itujyana ku ruhande rw’Imana. Ibi tubikora muburyo bwinshi butandukanye: kujya mu rusengero, kuba abanyamadini, kuba mwiza, gufasha abakene, kwitekerezaho, kugerageza gufasha cyane, gusenga cyane, nibindi. Cyane cyane mu miryango aho kiliziya ya gikristo, yaba orotodogisi, gatolika cyangwa abaporotesitanti biri mu mico, abantu benshi bakeka ko imirimo y’amadini kugirango tumenye icyo Imana idusaba. Ibi bikorwa kugirango tubabarirwe bishobora kugorana cyane – kandi kutabikora bishobora kuba ingorabahizi. Ibi byerekanwe mu ishusho ikurikira.

Imbaraga nziza – uko zaba ingirakamaro kose – ntishobora guca itandukaniro hagati yacu n’Imana

Ikibazo nuko imbaraga zacu zikomeye, ibyiza by’amadini, nibikorwa, nubwo atari bibi, bidahagije kuko ubwishyu busabwa (‘ibihembo’) by’ibyaha byacu ni ‘urupfu’. Imbaraga zacu ni nka ‘ikiraro’ kigerageza kurenga icyuho kidutandukanya n’Imana – ariko amaherezo ntigishobora kubikora. Ni ukubera ko ibyiza bitazakemura ikibazo cy’inkomoko. Ni nko kugerageza gukiza kanseri (bivamo urupfu) urya ibikomoka ku bimera. Kurya ibikomoka ku bimera ntabwo ari bibi, bishobora no kuba byiza – ariko ntibizakiza kanseri. Kuri kanseri ukeneye ubuvuzi butandukanye rwose.

Iri tegeko ni inkuru mbi – nibibi cyane akenshi ntidushaka no kubyumva kandi twuzuza ubuzima bwacu ibikorwa n’ibintu twizeye ko aya mategeko atakitureba. Ariko Bibiliya ishimangira iri tegeko ry’icyaha nu’rupfu kugirango twitondere kwibanda ku muti woroshye kandi ukomeye.

Kuko igihembo cy’icyaha ni urupfu ariko …
Abaroma 6:23

Ijambo rito ‘ ariko ’ ryerekana ko icyerekezo cy’ubutumwa kigiye guhindura icyerekezo, ku makuru meza y’ubutumwa bwiza – umuti. Rirerekana ibyiza n’urukundo by’Imana.

Kuko igehembo cy’icyaha ni urupfu ariko impano y’Imana ni ubuzima bw’iteka muri Kristo Yesu Umwami wacu
Abaroma 6:23

Amakuru meza y’ubutumwa bwiza nuko igitambo cy’urupfu rwa Yesu gihagije kugirango uku gutandukanya hagati yacu n’Imana kuveho. Ibi turabizi kuko nyuma y’iminsi itatu urupfu rwa Yesu yazutse mumubiri, arongera aba muzima mu buryo bw’umubiri. Benshi muri twe ntituzi ibimenyetso byerekana izuka rye. Igisobanuro gikomeye gishobora gukorwa kuri rwo nkuko bigaragara muri iyi nyigisho rusange nakoze muri kaminuza ( ihuz’mashusho hano ). Igitambo cya Yesu cyakorewe mu gitambo cya Aburahamu no kwigomwa kwa Pasika. Ibi bimenyetso byerekana Yesu byashyizweyo kugirango bidufashe kubona umuti.

Yesu yari umuntu wabayeho ubuzima butagira icyaha. Kubwibyo ashobora ‘ kuba ’ ku mpande zose haba ku bantu ndetse n’Imana kandi akaziba icyuho gitandukanya Imana n’abantu. Ni ikiraro cy’ubuzima gishobora kugaragara gutya:

Yesu ni Ikiraro gihuza imanga iri hagati y’Imana n’umuntu

Reba uburyo iki gitambo cya Yesu cyaduhawe. Cyatanzwe nk’ … ‘ impano ’. Tekereza ku mpano. Uko impano yaba imeze kose, niba mubyukuri ari impano ni ikintu udakorera kandi ko udahabwa kubera ukigombwa. Niba warabonye impano kubera ibyo wakoze ntiyari kuba impano – byaba umushahara! Muri ubwo buryo, udashobora guhabwa cyangwa kubona igitambo cya Yesu. Ni Impanoe wahawe. Nguko uko byoroshye gusobanurwa.

Ese impano niyihe? Ni ‘ ubuzima butagira iherezo ’. Ibyo bivuze ko icyaha cyatuzniwe wowe nanjye, urupfu ubu ruhagaritswe. Ikiraro cya Yesu cy’ubuzima kidushoboza kongera guhuzwa n’Imana no kwakira ubuzima – bumara ubuziraherezo. Imana iradukunda cyane wowe nanjye. Nguko uko bifite imbaraga.

None se wowe na njye ‘twakambuka ’ iki kiraro cyubuzima? Na none, tekereza ku mpano. Niba umuntu ashaka kuguha impano ugomba ‘ kwakira ’. Igihe icyo aricyo cyose impano itanzwe hari buryo bubiri. Kwanga impano ( “ Oya urakoze ” ) cyangwa kuyakira ( “ Urakoze kubw’impano yawe. Ndayifata ” ). Iyi mpano rero yatanzwe igomba kwakirwa. Ntishobora kwizerwa gusa mu mutwe, kwigwaho cyangwa kumvikana. Ibi byerekanwe mu mashusho akurikira aho twe ‘ twagendeye ’ ku Kiraro duhindukirira Imana kandi twakira impano ye yaduhaye.

Igitambo cya Yesu nimpano buri wese muri twe agomba guhitamo kwakira

None twakira dute iyi mpano? Bibiliya ivuga ko

Umuntu wese uhamagara izina rya Nyagasani azakizwa
Abaroma 10:12

Menya ko iri sezerano ari kuri ‘ buri muntu wese ’. Kubera ko yazutse mu bapfuye, Yesu ni muzima kugeza none kandi ni ‘ Umwami ’. Niba rero umuhamagaye azakumva aguhe impano ye. Uramuhamagara ukamubaza – mu kugirana ikiganiro nawe. Birashoboka ko utigeze ubikora. Hano munsi hari isengesho rishobora kukuyobora. Ntabwo ari ubupfumu. Ntabwo ari amagambo yihariye atanga imbaraga. Ni ibyiringiro nk’ibyo Aburahamu yari afite ko tumushyiraho kugirango aduhe iyi mpano. Mugihe tumwizeye Azatwumva kandi adusubize. Ivanjili irakomeye, nyamara kandi iroroshye cyane. Wakurikira iri sengesho niba ubona ryagufasha.

Nyabuneka Mwami Yesu. Ndumva ko hamwe n’ibyaha byanjye natandukanijwe n’Imana. Nubwo nshobora kugerageza cyane, nta mbaraga n’igitambo kuruhande rwanjye bizahagarika gutandukana nawe. Ariko ndumva ko urupfu rwawe rwabaye igitambo cyo koza ibyaha byanjye byose. Nizera ko wazutse mu bapfuye nyuma y’igitambo cyawe kugirango menye ko igitambo cyawe cyari gihagije. Ndagusaba ngo unkureho ibyaha byanjye umpuze n’Imana kugirango nshobore kugira ubuzima bw’iteka. Sinshaka kubaho ubuzima bw’ubuacakara ku bwicyaha rero nyamuneka mwana mu cyaha. Urakoze, Mwami Yesu, kuba wankoreye ibi byose kandi ukaba ukomeza kunyobora mubuzima bwanjye kugirango ngukurikire nk’Umwami wanjye.
Amina!